- ساعت جیبی (عَ تِ)
ساعت بغلی. رجوع به ساعت بغلی شود
معنی ساعت جیبی - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
وسیله ای برای اندازه گیری زمان در گذشته که در آن از جریان یکنواخت آب استفاده می شد و اسباب آن ظرفی بود با سوراخ کوچک که آب قطره قطره از آن می چکیده و با مدرج ساختن ظرف، گذشت زمان را اندازه می گرفتند و نوعی از آن ظرفی سوراخ دار بوده که آن را پنگان یا فنجان گفته اند، پنگان، پنگ، سرچه، فنجان
(عَ تِ)
لغت نامه دهخدا
اسبابی که با آن بکمک آب وقت را اندازه توان گرفت. پنگان. گریال، صندوق ساعت. طاس ساعت. ساعت آبی از چندین قرن پیش از میلاد در چین و ژاپن و جزایر اطراف آن دو کشور رواج داشته است. و آن عبارت بود از ظرفی که در معبر آب جاری و آرامی قرار داده میشد و برای آنکه همیشه سطح آب یکسان ماند و فشارش کم و زیاد نشود آب را بوسیلۀ منبع یا وسائل دیگری بدان مرتبط میساختند که به آرامی از سوئی در آید و از سوی دیگر بیرون رود. در قسمت زیرین آن سوراخ ریزی قرار میدادند که آب قطره قطره از آن خارج میشد و در مخزن مدرجی می ریخت و درجات بالا آمدن آب را مأخذ وقت قرار میدادند. و گاه بر روی آبی که از قسمت زیرین مخزن خارج میشد ظرف میان تهی سبکی قرار میدادند و ریسمانی بدان می بستند که دور میله ای می پیچید. و از طرف دیگر به وزنه ای بسته شده بود که اندکی سبک تر از ظرف میان تهی بود هر چه سطح آب در ظرف بالا می آمد و بر اثر جزر و مد میلۀ مزبور بدور خود میچرخید، عقربکی که به انتهای دیگر آن وصل بود برروی صفحۀ مدور و مدرجی دور میزد و ساعات را تعیین میکرد. در زمان پمپه بقدری ساعت در رم رواج یافت که جزو اثاث البیت عادی بشمار میرفت. یکی از کاملترین وظریف ترین نمونۀ این ساعتها ساعتی بود که در ربع آخر قرن دوم هجری هارون الرشید خلیفۀ عباسی (170- 193 ه.) برای شارلمانی امپراطور فرانسه فرستاد. یکی از دانشمندان آن عصر بنام اگینار شرح کاملی از آن ساعت نوشته است. جعبه و صفحه و عقربکهای ساعت از طلا بود و بر صفحۀ آن 12 در تعبیه شده بود، هر در مخصوص یکی از ساعات روز بود که سر ساعت معین گشوده میشد و گوی های فلزی از آن بر روی یک صفحۀ برنجین می افتاد وصدای زنگی برمی انگیخت. در ساعت 12، دوازده سوار کوچک از دوازدهمین در بیرون می آمدند و دور صفحه میتاختند و آنگاه بجای خود بازمیگشتند و درها بسته میشد. چون این ساعت بفرانسه رسید پاسیفیکوس نامی از کشیشهای ورون ساعتی نظیرآن ساخت و چیزهای دیگری از قبیل نشان دادن هفته و ماه و سال و حرکات ماه و پاره ای از سیارات را هم بر آن افزود. رجوع به مقالۀ ’ساعت’ ترجمه حسین پژمان مجلۀ ارمغان سال هشتم شمارۀ 2 و 3، اردیبهشت و خرداد 1306 هجری شمسی ص 122 تا 124 شود. بعضی از محققان اختراع ساعت آبی را به کتزیبیوس از صنعتگران معروف که مقارن 124 قبل از میلاد در مصر میزیست نسبت داده اند. ولی باید دانست که پیش از وی ساعت آبی در چین و مصر معمول بوده است. ساعت آبی در نزد یونانیان قدیم بیشتر برای نگاه داشتن وقت معین ناطقان بکار میرفت. رجوع به پنگان شود